تجربه کاربری (UX Experience) چیست؟

با پیشرفت تکنولوژی کاربران در سرتاسر دنیا تغییرات زیادی در زندگی روزمره خود داشته‌اند. این تغییرات باعث راحتی و پیشرفت در تمام کسب و کارها مانند خرید و فروش اجناس، تماس ویدیوئی و ... می‌شود. بعد از پیشرفت تکنولوژی سهولت استفاده از آن برای کاربران بسیار حائز اهمیت بود. در واقع با پیشرفت تکنولوژی تمام خرید و فروش‌ها در اکثر کشورها آنلاین انجام می‌شود. به همین دلیل کاربران از سایت‌ها استقبال بسیار بالایی داشته‌اند. اگر کسب و کار شما در دنیای تکنولوژی و آنلاین کمی پیچیده باشد باعث نارضایتی از طرف کاربران و ورشکستگی خواهید شد. حال به راستی برای جلب رضایت مشتریان چه نکاتی باید رعایت کنید؟ مشتریان از چه مواردی در وب سایت‌ها استقبال بیشتری دارند؟ در ادامه مقاله به اهمیت تجربه کاری و مفهوم تجربه کاربری چیست می‌پردازیم.

تاریخچه UX چیست؟

تجربه کاربری (UX) در دنیای فناوری اطلاعات و طراحی، مفهومی نسبتاً نوظهور است که در اواسط دهه ۱۹۹۰ توسط‌دان نورمن، یکی از متخصصان رابط کاربری و طراحی محصول در شرکت اپل، معرفی شد. دان نورمن اولین فردی بود که عنوان «طراح تجربه کاربری» را انتخاب کرد و مفهوم UX را به عنوان رویکردی جامع و چندبُعدی برای طراحی محصولات دیجیتال تعریف کرد. او معتقد بود که تجربه کاربری شامل تمامی جنبه‌های تعامل کاربر با یک محصول، از جمله ظاهر، عملکرد، احساسات و ارزش آن می‌باشد. 

البته قبل ازدان نورمن، بسیاری از متخصصان و پژوهشگران در زمینه‌های مختلف مانند ارگونومی، روانشناسی، طراحی صنعتی و تعامل انسان و رایانه نیز به موضوع تجربه کاربری پرداخته بودند و مفاهیم و روش‌های مرتبط با آن را مطرح کرده بودند. به عنوان مثال، در دهه ۱۹۷۰، با آغاز عصر رایانه‌های شخصی، روانشناسان و مهندسان با همکاری یکدیگر بر تجربه کاربر متمرکز شدند. این تحولات باعث شد که تجربه کاربری به عنوان یک حوزه مهم و مستقل در طراحی محصولات دیجیتال شناخته شود و روش‌ها و اصول آن پیشرفت و توسعه یابد.

 تجربه کاربری چیست؟ (UX design)

هر زمان که شما از یک مغازه، سایت و ... خرید می‌کنید در واقع با جنس برای خرید و فروشنده تعامل خواهید داشت. به تعامل فیزیکی یا آنلاین بین خدمات یا محصولات، تجربه کاربری می‌گویند. به عنوان مثال شما به سایت امین حسینی برای طراحی لوگو مراجعه می‌کنید و بعد از دیدن انواع لوگو‌ها و رزومه‌ها برای خرید اقدام می‌کنید. به تمام این مراحل تجربه کاربری یا مشتری می‌گویند. به عبارتی دیگر طراحی UX بر ساخت محصولاتی تمرکز دارد که افراد می‌توانند به راحتی از آنها استفاده کنند و از استفاده از آنها لذت ببرند. در اصل، آنها ظاهر و احساس رابط کاربری یک وب سایت یا برنامه را ایجاد می کنند. در ادامه به اهمیت تجربه کاربری می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: طراحی بسته بندی

نکات طراحی تجربه کاربری چیست؟

قرار دادن ویژگی‌های کلیدی در کسب و کارها باعث پیشرفت و شهرت از سمت کاربران خواهد شد. نکات طراحی تجربه کاربری شامل موارد زیر است: 

1. سهولت: فرض کنید که یک سایت بسیار عالی با گرافیک بالا در دسترس کاربران قرار می‌دهید، اما متاسفانه به دلیل پیچیدگی در سفارش یا توضیحات کاربر از خرید یا سرمایه‌گذاری منصرف شود در واقع اگر استفاده از محصول دشوار باشد، استفاده متوقف می‌شود. پس طراحی کاربردی برای خرید یا فروش در کسب و کارها اهمیت بسیار زیادی دارد. 
2. پشتیبانی: قرار دادن یک پشتیبان 24 ساعته مانند ایمیل، چت آنلاین، شماره تلفن‌ها برای تلگرام، واتس آپ و... برای بروز احتمالی مشکلات بسیار حائز اهمیت است.
3. احراز هویت: امنیت برای کاربران مخصوصاً در موسسات مالی یکی از مهم‌ترین نکات برای انتخاب کسب و کار شما است. با احراز هویت، امنیت سفارش،خرید و فروش و حساب کاربری با امنیت بالا خواهد بود. احراز هویت شامل کدملی، ایمیل، آدرس و رمز حساب کاربری است.
4. حساب آزمایشی: این حساب فقط برای موسسات مالی و اعتباری یا صرافی‌ها استفاده می‌شود. با این حساب کاربران نوع سرمایه‌گذاری و کارمزد تراکنش‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهند. البته توجه داشته باشید که احراز هویت برای این حساب مانند حساب اصلی است. اهمیت تجربه کاربری در حساب آزمایشی برای کسب و کارها باعث پیشرفت بوده است.

بیشتر بخوانید: طراحی کاتالوگ

تفاوت UX و UI

در زمینه طراحی محصولات دیجیتال، UX و UI دو مفهوم مرتبط اما متفاوت هستند. UX مخفف User Experience (تجربه کاربری) است و به مجموعه‌ای از احساسات، ادراکات و رفتارهای کاربران در هنگام استفاده از یک محصول یا خدمت اشاره دارد. تجربه کاربری نشان می‌دهد که یک محصول برای کاربران چقدر کاربردی و جذاب است. UX بر عملکرد و هدف محصول متمرکز است و شامل اجزایی مانند تحقیقات بازار و شناسایی نیازهای کاربر می‌باشد تا احساس کاربر از استفاده از یک محصول یا سایت خوشایند باشد. 

در مقابل، UI مخفف User Interface (رابط کاربری ) است و به مجموعه‌ای از المان‌های دیداری یک محصول اشاره دارد. رابط کاربری حول کیفیت تعامل کاربر با محصول می‌چرخد و دارای اجزای طراحی هنری بیشتری است که به ظاهر و احساس تجربه کاربر مربوط می‌شود. UI به طور خاص با دستگاه‌های دیجیتال و وب سایت‌ها و توانایی کاربران در استفاده از آن‌ها سروکار دارد و بیشتر بر زیبایی و ظواهر محصول متمرکز است. 

به عنوان مثال، در طراحی یک وب‌سایت، UX می‌تواند شامل مواردی مانند نحوه ساختاردهی منو، چیدمان صفحات، روند خرید محصول و امکان جستجو باشد. UI می‌تواند شامل مواردی مانند رنگ‌بندی، تایپوگرافی، انتخاب فونت، طراحی دکمه‌ها و آیکون‌ها و استفاده از تصاویر و ویدیوها باشد. برای طراحی UX و UI می‌توان از ابزارهای مختلفی استفاده کرد

اهمیت طراحی تجربه کاربری چیست؟

تجربه کاربری یک ویژگی مهم در جذب و حفظ کاربران یا مشتریان است. اگر به رضایت یا تجربه کاربری توجه کنید پیشرفت به سزایی در کسب و کار خود خواهید داشت. اهمیت تجربه کاربری در کسب و کار شامل موارد زیر است:

• اعتماد: همانطور که در نکات طراحی تجربه کاربری چیست اشاره شد با پشتیبانی در سایت یا کسب و کار باعث اعتماد از طرف کاربران خواهید شد. فرض کنید مشکلی در سفارش پیش آمده است که با وجود پشتیبان نگرانی کاربر برطرف خواهد شد. از همه مهم‌تر کسب اعتماد و رضایت مشتری باعث شهرت کسب و کار شما خواهد شد. اعتماد در اهمیت تجربه کاربری باعث شهرت زیادی در بین کاربران شده است.
• کسب در آمد بیشتر: اگر به مفهوم تجربه کاربری چیست که در بالا اشاره شد دقت بیشتری کنید به دلیل سهولت استفاده یا تعامل، باعث کسب در آمد بیشتر یا حتی جذب سرمایه‌گذار خواهید شد.
• شناخت نقطه ضعف: با تماس یا انتقاد کار شما از طرف مشتریان تمام نقاط ضعف کسب و کار شما برطرف خواهد شد. توجه داشته باشید که انتقادات و پیشنهادات یک پیشرفت بسیار زیادی را به همراه دارد. اگر در کسب و کار شما هیچ نقد یا پشنهادی نداشته باشید، هیچگاه مورد رضایت کاربران نخواهد شد.
• رقابت بالا: از آنجایی که رقابت در تمام کسب و کارها بسیار بالا است با اهمیت تجربه کاربری بین رقبا امتیاز بالاتری دریافت خواهید کرد.
• به یادماندنی: یک خرید یا طراحی عالی از نظر کاربران همیشه به یادماندنی خواهد شد. مثلا اگرکاربر به یک سایت خرید پوشاک مراجعه کند و ثبت خرید به راحتی انجام شود امکان خرید مجدد وجود دارد. 

مراحل طراحی تجربه کاربری چیست؟ 

برای طراحی UX حرفه‌ای باید تمامی موارد زیر را به ترتیب انجام دهید:

1. آزمایش: طراحان UX آزمایش و تحقیق خود را برای ضمانت کاربران گسترده‌تر خواهند کرد تا مطمئن شوند که محصولات و خدمات تجربه کاربری مثبتی ایجاد می‌کنند. هنگام طراحی یک محصول یا خدمات جدید، اولین قدم انجام تحقیقات کاربر برای درک بهتر مخاطب است. این آزمایشات شامل انواع عکس‌ها، لوگوها، پیگیری سفارشات و ... می‌باشد. در واقع هر تغییر دوباره یک بروز رسانی است.
2. نوع طراحی: مرحله بعدی این است که در مورد ساختار و چیدمان محصول فکر کنید تا کاربر بتواند به راحتی اطلاعات مورد نظر خود را پیدا کند. مشتری چه نوع طراحی برای سایت یا خرید را ترجیح می‌دهد؟ با این سوال نوع طراحی شما متفاوت خواهد شد. و از همه مهم‌تر هر طراحی نسبت به نوع کسب و کار تفاوت دارد.

طراح تجربه کاربری کیست و چه مسئولیت‌هایی دارد؟

طراح تجربه کاربری یا UX Designer کسی است که با توجه به نیازها، انتظارات و رفتارهای کاربران، محصولات دیجیتال را طراحی می‌کند. هدف طراح تجربه کاربری این است که محصولاتی ایجاد کند که کاربردی، راحت، جذاب و مورد نیاز کاربران باشند. طراح تجربه کاربری مسئولیت‌های مختلفی دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم. 

1. تحقیقات بازار و محصول

یکی از مراحل اولیه و مهم در طراحی تجربه کاربری، تحقیقات بازار و محصول است. در این مرحله، طراح تجربه کاربری باید بازار هدف و رقبای خود را شناسایی و تحلیل کند و نیازها، مشکلات و فرصت‌های موجود در بازار را بشناسد. برای انجام این تحقیقات، طراح UX می‌تواند از روش‌ها و ابزارهای مختلفی مانند بررسی روندها، تجزیه و تحلیل رقبا، تعریف مشکل و ارزش پیشنهادی، تعیین شرایط موفقیت و ایجاد مدل‌های کسب و کار استفاده کند. 

2. خلق شخصیت و سناریونویسی

در این مرحله، طراح تجربه کاربری باید کاربران هدف خود را شناسایی و توصیف کند. باید بداند که کاربران هدف چه کسانی هستند، چه نیازها، اهداف، انتظارات و توانایی‌هایی دارند، چه رفتارها و الگوهایی را در استفاده از محصول دنبال می‌کنند و با چه مشکلات و چالش‌هایی روبرو هستند. برای این منظور، طراح UX می‌تواند از روش‌ها و ابزارهای مختلفی برای خلق شخصیت و سناریونویسی استفاده کند. سناریوها داستانی از تعامل کاربران با محصول هستند که شامل جزئیاتی مانند زمان، مکان، شرایط، هدف، فعالیت‌ها و نتایج می‌باشند. 

3. معماری اطلاعات

معماری اطلاعات یکی از مراحل طراحی وب‌سایت یا اپلیکیشن است که به سازماندهی و دسته‌بندی اطلاعات در یک سامانه اطلاعاتی می‌پردازد. هدف معماری اطلاعات این است که کاربران به سرعت و به راحتی بتوانند اطلاعات مورد نظر خود را پیدا کنند و با سامانه تعامل داشته باشند. معماری اطلاعات شامل عناصری مانند ناوبری، برچسب‌گذاری، جستجو، محتوا و ساختار است و باید با توجه به نیازها و رفتارهای کاربران، اطلاعات مرتبطی را برای طراحی چارچوبی مناسب ارائه کند. 

4. ساخت وایرفریم

ساخت وایرفریم روشی برای نمایش طرح کلی یک صفحه وب یا اپلیکیشن است که به طراحان کمک می‌کند تا ساختار، طرح‌بندی، معماری اطلاعات، جریان کاربر، عملکرد و رفتارهای مورد نظر را مشخص کنند. وایرفریم‌ها معمولاً بدون جزئیات گرافیکی، رنگی و تصویری هستند و تنها مکان و اندازه عناصر را نشان می‌دهند. وایرفریم‌ها می‌توانند با دست یا با استفاده از ابزارهای دیجیتال طراحی شوند و به عنوان ابزار ارتباطی بین طراحان، مشتریان و توسعه‌دهندگان عمل می‌کنند تا بازخورد کاربر و ایده‌های خلاقانه را تسهیل کنند. 

5. نمونه‌سازی

نمونه‌سازی فرآیندی برای ساخت نمونه‌ای از یک محصول یا سامانه است که قابلیت تعامل با کاربران را دارد. نمونه‌سازی به طراحان این امکان را می‌دهد که ایده‌های خود را به صورت عملی ارزیابی کنند و بازخورد کاربران را جمع‌آوری کنند. نمونه‌سازی می‌تواند در مراحل مختلف توسعه محصول انجام شود و میزان جزئیات و عملکرد نمونه متفاوت باشد. نمونه‌سازی می‌تواند به صورت سناریویی، کاغذی، دیجیتالی یا فیزیکی باشد و به طراحان کمک می‌کند تا مشکلات و نقص‌های طراحی را شناسایی و رفع کنند و محصول بهتری ارائه دهند. 

6. تست محصول

تست محصول آزمایشی است که به طراحان و تولیدکنندگان کمک می‌کند تا بفهمند که یک محصول چگونه با افزایش مدت زمان کارکرد تغییر می‌کند، چه ویژگی‌ها و عملکردهایی دارد، چگونه با محیط و شرایط مختلف سازگار است و چگونه توسط کاربران استفاده می‌شود. تست محصول می‌تواند به صورت کیفی یا کمی باشد و از روش‌های مختلفی مانند تست تضمین کیفیت، تست مفهوم، تست A/B، تست بازار، تست کاربر و تست رگرسیون استفاده کند. تست محصول به طراحان و تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد که محصولاتی وارد بازار کنند که مطابق با نیازها و انتظارات کاربران باشند و بازدهی بالایی داشته باشند.

سخن پایانی

طراحی UX شامل تمام جنبه‌های طراحی، از جمله برنامه ریزی، توسعه، نام تجاری، ظاهر، قابلیت استفاده و عملکرد است. به بیانی ساده‌تر به تعامل آسان‌تر بین کاربران و اجناس یا فروشنده UX گفته می‌شود و تجربیات کاربر با ارزش بالا و در عین حال ساده با تعاملات مثبت مشخص می‌شود و کاربران را قادر می سازد به اهداف خود با دست یابند، توسط کاربرانی که بارها و بارها به آن برند و محصولاتشان بازمی‌گردند، به خاطر سپرده می‌شوند. از وظایف طراحان UI می‌توان به کنجکاوی، ایده‌پردازی، تعامل و مشتریان هدف اشاره کرد. اهمیت تجربه کاربری برای کسب و کار شامل اعتماد، کسب درآمد، شناخت نقاط ضعف، رقابت بالا و خاطره انگیز بودن است.